Ik ben van slag. Mijn ‘het klopt niet’-gevoel over mijn zoons leerprestaties op school is na bijna drie jaar verklaard. Drie jaar lang worstelen met een ongelukkig kind. Drie jaar lang moeizame gesprekken op school. Nu zijn alle puzzelstukken op zijn plek gevallen en kunnen we hem eindelijk goed helpen.

Het maakt veel emoties bij mij los. De afgelopen twintig jaar heb ik meer dan eens gevoeld dat mijn vermoeidheid of andere ‘vage’ klachten niet klopten. Keer op keer heb ik strijd moeten voeren met artsen om serieus genomen te worden. Alle emoties daarover kwamen opeens weer boven. Daarom een blog over de emotionele impact van het niet serieus nemen van niet pluis gevoelens.

Het klopt niet… met mijn zoon op school

Mijn zoon had alles in zich om vlot te leren lezen. Mijn dochter had als peuter na tien minuten wel genoeg van voorgelezen worden. Hij niet. Boek uit was reden voor het volgende boek. Meer dan eens kreeg ik spontaan de vraag: “Is hij hoogbegaafd?” Hij verheugde zich enorm op groep 3. Eindelijk zelf leren lezen!

Maar toen hij met zijn enorme woordenschat, concentratie en motivatie in groep drie begon, bakte hij niets van lezen. Op het eerste oudergesprek zei zijn juf: “Hij is erg traag. Dat zal je in groep acht nog wel horen.” Ze bedoelde natuurlijk dom. Maar dat zeg je als juf niet meer hardop over een kind.

Ik dacht: “Het klopt niet. Het klopt niet! Wáárom heeft dít kind zoveel moeite met leren lezen?” Maar die vraag stelde zijn juf niet. De ib-er ook niet. Alle observaties uit groep 1 en 2 leken niet meer te tellen. Zij hadden hun oordeel klaar. Over hem of zijn toetsresultaten?

Na een half jaar liet ik hem testen, en vond een deel van de antwoorden. Met gerichte hulp ging hij vooruit, genoeg om door te hobbelen op school. Intussen namen zijn frustraties toe. Bij het thuisonderwijs in groep 4 en 5 kreeg ik de kans om zelf met hem aan de slag te gaan. Ik ontdekte hoe ik beter op hem aan kon sluiten, zonder te begrijpen wat er nu precies met hem was. Hij ging die weken met sprongen vooruit.

Dit versterkte mijn gevoel dat er iets niet klopte. Mijn gesprekken op school werden alleen maar moeizamer. Voor hen bleef hij gewoon een ’traag kind’. Hoeveel juffen hebben over mij gedacht: “lastige moeder met weinig realiteitszin”? Intussen kreeg ik mijn kind bijna niet meer naar school.

Het klopt niet… met mijn vermoeidheid

Hoe vaak heb ik de afgelopen 25 jaar tegen een dokter gezegd: “Het klopt niet. Ik weet niet wat er is, maar er is iets mis.”? Ik ben de tel kwijt, maar ik weet nog heel goed wat de reacties waren:

“Afstudeerstress!”
“Hoe gaat het thuis?”
“Slaapt je dochter al door?”
“Iedereen is wel eens moe.”
“Je komt nogal gespannen over…”
“Stress.”
“Je bloed is goed, dus niets aan de hand.”
“Tsja, van niet bewegen word je ook moe.”

Wat ik ook zei over gebrek aan stress, plezier in mijn werk, fijne relatie of klokje rond slapende kinderen, dokters bleven twijfelen aan mijn mentale gezondheid, mijn klachten wegwuiven of verweten me mijn klachten zelf in stand te houden. Excuses als ik later wéér gelijk bleek te hebben, heb ik nooit gehad.

De gevolgen voor mijn zoon

Mijn zoon blijkt iets zeer zeldzaams te hebben. De naam valt niet op de pabo of de opleiding tot ib-er. Dat school dit niet ontdekt heeft, neem ik hen niet kwalijk. Wat ik treurig vind, is dat school niet verder keek dan zijn scores op toetsen. Dat heeft hem onnodig beschadigd.

Mijn zoon voelde namelijk het oordeel van de juf van groep 3 haarfijn aan. Hij heeft allerlei trucjes verzonnen om op school te kunnen functioneren. Alle frustraties zitten hem hoog. Hij durft nauwelijks meer om hulp te vragen, dat voelt onveilig.

Nu we snappen wat er anders aan hem is, zijn de gevolgen hiervan niet uitgewist. Mijn zoon vertrouwt zijn nieuwe juf en meester niet genoeg om het te zeggen als hij ergens niet uitkomt. Hij schaamt zich voor de achterstand die hij opgelopen heeft. Hij durft niet de dingen op zijn manier te doen.

Gevolgen die veel kleiner geweest hadden kunnen zijn, als hij op school dezelfde boodschap had gekregen als thuis: “We begrijpen niet goed waarom het voor jou zó lastig is maar we weten dat je een slimme jongen bent.”

Wat zou er met hem gebeurd zijn als wij het oordeel van school hadden overgenomen? Als er geen thuisonderwijs geweest was? Als ik niet al die jaren steeds luid en duidelijk mijn geloof in zijn kunnen had herhaald? Als ik niet die brainwave gehad had? Ik moet er niet aan denken.

De gevolgen voor mij

Keer op keer niet serieus genomen over mijn eigen niet-pluis gevoel over vermoeidheid over andere ‘vage’ klachten heeft voor mij grote gevolgen gehad.

Op dat moment: STRESS. Voelen dat er iets mis is maar niet serieus genomen worden. Voelen dat je achteruit gaat maar niemand die zich om je bekommert. Voortdurende strijd voeren om gehoord te worden.

Op lange termijn: verlies van vertrouwen. Ik voel me fundamenteel onveilig bij artsen en in ziekenhuizen. Check alles zelf dubbel. Als ik ergens somber over ben, hou ik mijn kaken op elkaar (en zoek hulp buiten het reguliere circuit). Ik geef nooit toestemming voor gegevensuitwisseling uit vrees voor oordeelsuitwisseling.

Daar tussenin: verlies van vrienden, banen, levensvreugde. Ook veel steun en plezier en mooie momenten, maar toch.

In de overlevingstand had ik lang niet altijd tijd of energie om stil te staan bij deze emoties. Toen ik de ontdekking deed over mijn zoon, kwam dit weer naar boven. Soms is het makkelijker om empathie te hebben met een jongen van negen dan met jezelf.

Het klopt niet… bij al die vrouwen (en mannen)

Mijn verhaal is niet uniek. Hoeveel mensen bezoeken jaarlijks de huisarts met vermoeidheid als voornaamste klacht? Veel. Sommige zitten in een vervelende thuissituatie, worstelen met een arbeidsconflict, zijn eenzaam of verdrietig. Anderen zijn ziek.

Jaren, soms tientallen jaren, later blijken ze een schildklierziekte te hebben, of een soort reuma, een zeldzame spierziekte of iets anders. Velen ervaren wat ik ervaarde: stress, verloren vertrouwen in dokters, verlies van banen en sociale contacten..

Veel van hen verliezen nog iets anders: hun eigenwaarde en zelfvertrouwen. Ik ben bijzonder eigenzinnig. Ik heb nooit het vertrouwen in de signalen van mijn lichaam verloren. Kan denken: “Zij zijn gek, niet ik”. Voor veel mensen is dat anders. Elke keer dat ze niet serieus genomen worden, betekent een deuk in hun zelfvertrouwen en zelfbeeld. Elk nonsens advies dat niet werkt, versterkt hun gevoel van falen. Soms is niet serieus genomen worden schadelijker dan de ziekte zelf.  

Ook achteraf blijft erkenning uit. Dat maakt mij laaiend. Mensen krijgen op deze manier een trap na. En het probleem blijft in stand.

Compassie

Meevoelen met een jongen van 9 is vaak makkelijker dan met een volwassene, of met jezelf. Kun jij meevoelen met mijn zoon? Voelen hoeveel verschil erkenning dat er iets niet klopte had gemaakt, ook al wisten we niet wat?

Sta dan ook even stil bij jouw zus of collega of patiënt die worstelt met vermoeidheid of andere vage klachten. Of bij jezelf. Die klachten zijn erg genoeg zonder verklaring met maar met erkenning.