Een van de grootste hindernissen om vermoeidheid aan te pakken is dat we het niet als afwijking zien. Iedereen heeft een excuus om vermoeidheid normaal te vinden. Patiënten, naasten, zorgverleners, … Ik heb zelf ook jarenlang zaken normaal gevonden waarvan ik nu zeg: ben je nou helemaal gek? Daar is niet normaals aan.

In dit blog bespreek ik de zeven meest voorkomende excuses om vermoeidheid normaal te vinden. Wat pas als je het niet gewoon vindt, kom je in actie.

7. Normale verschillen

Mensen verschillen. De een heeft nu eenmaal meer energie dan de ander. Net zoals de een langer is dan de ander, of slimmer, of rijker. Natuurlijk. Verschillen horen erbij.

Maar vind je daarom dwerggroei normaal? Vind je het onnodig dat mensen met een verstandelijke beperking zorg en begeleiding krijgen? Laten we mensen die leven in armoede aan hun lot over? Natuurlijk niet!

Niet iedereen heeft de aanleg om topsporter te worden. Dat maakt het niet normaal als je geen tien minuten kunt lopen. Dus wees eerlijk: valt deze energiebeperking onder gewone verschillen of is het niet normaal?

6. Dagje ouder

Ouderdom komt met gebreken. Minder energie hoort daarbij. Toch? Tot op zekere hoogte is dat waar. Verwachten dat je op je tachtigste net zoveel energie hebt als toen je twintig was is niet realistisch.

Alle energieverlies afschuiven op leeftijd is net zo min realistisch. Keer op keer blijkt dat meer energie mogelijk is met de juiste diagnose, behandeling en leefstijl. Ik ben zelf het levende bewijs: de afgelopen 20 jaar heb ik steeds méér energie gekregen.

Dus wees eerlijk: is dit echt normaal voor jouw leeftijd?

5. Ik heb nu eenmaal ziekte …

Ik heb een vriend die volledig arbeidsongeschikt is geraakt als gevolg van energiegebrek door de ziekte van Crohn. In Trouw lees ik dat Tim de Wit – de correspondent die ons dag na dag verslag deed over de Brexit – ook de ziekte van Crohn heeft. Dezelfde aandoening, verschillende impact.

Hiermee wil ik niet zeggen dat alle Crohn-patiënten kunnen wat Tim de Wit kan. Ik weet dat mijn vriend er alles aan gedaan heeft en nog steeds doet om meer energie te krijgen en daar ook succesjes mee heeft geboekt. Helaas niet zoveel als hij zou willen en ik hem zou gunnen.

Wat ik wel wil zeggen is: een ziekte staat niet synoniem aan een bepaalde hoeveelheid energieverlies. Waar de variatie vandaan komt, is onduidelijk. Dit vraagstuk schreeuwt om meer onderzoek. Maar intussen kun je wel proberen om te beïnvloeden wat je beïnvloeden kan!

Dus je hebt ziekte X, en wat dan nog?

4. Ieder zijn eigenaardigheid

Als tiener vond ik het normaal dat ik tien uur per nacht moest slapen. Elke nacht. “Slapen is mijn hobby.” Als student vond ik het onpraktisch dat ik geen pot jam open kon draaien. Maar ja, er is altijd iemand anders thuis toch?

Het sluipt erin, je weet niet beter, of je wil niet beter weten want als je het niet normaal noemt kun je niet meer om de vraag heen wat er in vredesnaam met je aan de hand is. Wees eerlijk: geen pot jam open kunnen draaien is niet normaal.

Ook als je weet dat er echt iets niet klopt, maar de diagnose (nog) niet gesteld kan worden, is het belangrijk om niet alle vermoeidheid normaal te vinden. Zo blijf je alert als de medische mogelijkheden toenemen. Intussen werken de strategieën uit ‘Energiek leven‘ ook zonder diagnose!

3. Mijn moeder had dit ook

“Mijn moeder had dit, mijn oma ook, dus ik ook.” Dus? Mijn oma was huisvrouw. Mijn moeder was huisvrouw. Dus …?

Ja, maar, ziekten kunnen erfelijk zijn. Zeker. Maar de medische wetenschap staat niet stil. Omdat bij je oma geen diagnose gesteld is of geen behandeling mogelijk was, betekent niet dat anno 2020 nog steeds het geval is.

2. Ik heb gewoon te veel op mijn bord liggen

Kleine kinderen, werk, mantelzorg, vrijwilligerswerk, huishouden, overgang, combinatie werk en zorg, een veeleisende baan, rouw om een overleden dierbare, … Er is altijd wel een omstandigheid aan te wijzen die niet helpt.

Wees eens eerlijk: wie heeft er wel eens een jaar gehad zonder werk, kinderen, ouder wordende ouders, een zieke vriend, het verlies van een dierbare, stress over werk? Precies.

Wijzen naar de omstandigheden als verklaring is een veel voorkomende smoes om vermoeidheid normaal te vinden. Natuurlijk, wie en en en en en en op zijn bordje heeft, is waarschijnlijk moe. Dat is een uitzonderlijke situatie, waarop een uitzonderlijke reactie volgt.

Een variant hierop is subtiel verpakt als: “Je wilt teveel.”. Hoezo teveel? Als ik dezelfde dingen verlang als ieder ander, waarom wil ik dan teveel? Dit is niet alleen een eigen schuld dikke bult redenering. De suggestie dat iemand overvraagt ondermijnt hun eigenwaarde en zelfbeeld. Heel schadelijk dus.

1. Iedereen is wel eens moe

De moeder der smoezen: “Iedereen is wel eens moe.” Dat is natuurlijk een waarheid als een koe. Iedereen heeft ook wel eens pijn. Is spanningshoofdpijn vergelijkbaar met migraine? Spierpijn na het sporen vergelijkbaar met gescheurde enkelbanden? Buikpijn van te veel gegeten vergelijkbaar met een blindedarmontsteking?

Ben jij normaal, verklaarbaar moe of ongezond moe?

Wat levert het je op om jouw vermoeidheid (of die van jouw cliënten) niet langer normaal te vinden?

Vermoeidheid is niet normaal. Vermoeidheid verdient serieuze aandacht. Lees ‘Energiek leven‘.